32 MADDEDE YAZIM KURALLARINI ÖĞRENİYORUZ
1- Büyük harfli kısaltmalarda kısaltmalar arasına herhangi bir noktalama işareti konmaz. TBMM TEK TÜBİTAK İSTİSNA: T.C.
2- Kurum kuruluş adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. (Emniyet Genel Müdürlüğüne)
3- Arayönler bitişik yazılır. (güneydoğu, güneybatı gibi)
4- Özel adlara gelen “-i,-e,-de,-den” ekleri yani çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır. “-ci, -li, -lik -siz” ekleri yani yapım ekleri ayrılmaz.(Karadeniz’de, Karadenizli)
5- İnci ekinin yazımını rakamı yazıyla yazarak bulabiliriz. Örnek: ikinci → 2’nci (doğru) 2’inci (yanlış) *Sıra sayılara gelen eklerde sadece kesme işareti ve ek kullanılır.Nokta kullanılmaz.(8.’inci yanlış, 8’inci doğru)
6- Unvan adları isimden önce de sonra da gelse büyükle başlar. Tek başlarınaysa küçükle başlar. (“…Avukat Zafer Uslu…” “…Ahmet Bey’e…” “Bizim avukat geldi.”)
7- Özel adlarda yapım ekinden sonra gelen çekim eki kesme işaretiyle ayrılmaz. (Türkçenin, Türkçeye, Arapçaya, Almanyalının…)
8- Kitap, dergi, gazete adlarının yazımında nitelik bildiren kısım yani adının bulunduğu kısım büyük başlar. (…Türkiye gazetesi… …Türk Dili dergisi…) İSTİSNA: …Resmi Gazete…(…Resmi Gazete’ye)
9- Benzeşme yani sertleşme kuralına uymamak da bir yazım yanlışıdır. (dövülmüşdür yanlış dövülmüştür doğru) (…Resmi Gazete’deki)
10- Yön adları bir yer adının solundaysa veya “kültür” anlamı katıyorsa büyükle başlar. Yön adı yer adının sağındaysa küçükle başlar.
(“…Kuzey Amerika…” “…Amerika’nın kuzeyi…” -Bu durum Batı’da farklı algılanır.)
11- Dünya, güneş, ay sözcükleri bilimsel anlamda yani terim anlamdaysa büyükle başlar. Bu sözcüklere gelen çekim ekleri de kesme işaretiyle ayrılır. (Dünya Güneş’in çevresinde döner.)
12- *Birleşik sözcüklerin yazımında ses düşmesi, ses türemesi, anlam kaybı varsa bitişik yoksa ayrı yazılır. (hissettim, zannettik, ayaküstü)
*“- idi, -imiş, -ise” eklerinin eklendiği sözcükte düşme olduğu için bitişik yazılır; ancak ayrı yazılması da doğru kabul edilmiştir. (gelmişti doğru, gelmiş idi doğru)
13- İkilemeler her zaman ayrı yazılır. (yan yana, omuz omuza, baş başa, yalan yanlış) İSTİSNA: “gitgide” *Pekiştirmelerse her zaman bitişik yazılır.(pespembe, sapsarı, masmavi)
14- Ay adlarının solunda ya da sağında rakam varsa bu ay adı büyükle başlar ve gelen ek kesme işaretiyle ayrılır.. (“…21 Haziran 2011 Pazartesi günü…” “…3 Ağustos’ta…” “…Temmuz 2010’da…”)
15-
16- “BİR TAKIM”IN YAZIMI: “Bir” sözcüğü yerine “iki” anlamlı olarak gelebiliyorsa “bir” sözcüğü ayrı yazılır. ÖRNEK: birtakım insanlar, bir takım elbise
17- Birleşik sözcüklerin satır sonu kesiminde birleşen sözcükler arasında ulama yapılabiliyorsa ulama yapılan yer bir hece kabul edilir. Bu hece ya satırın sonunda üstte ya da alt satırın başında bulunur. (il-köğ-re-tim, ba-şöğ-ret-men, ha-nı-me-li)
18- “mi?” soru eki pekiştirme anlamı kattığı zaman, “-diği zaman” anlamı kattığı zaman veya cevap beklenmeyen soru cümlesi yani sözde soru cümlesi kurduğu zaman ayrı yazılır. Sadece olumsuzluk eki olan “-me” ekinin daralmış hali olan “-mi” bitişik yazılır.(…zararlı mı zararlı…, polis geldi mi gideriz, bu havada dışarı mı çıkılır hiç? bilmiyorum)
19- Büyük harfli kısaltmalara gelen ekler kısaltmanın açılımına göre değil de kısa okunuşuna göre gelir. (TBMM’ye, ODTÜ’den, TDK’ye)
*Kısaltmadaki ünsüzler “a” ile değil “e” ile okunur.(K“a” değil K“e”)
*Kısaltmada ünlü harf varsa kısaltma sözcük gibi okunur. (TÜBİTAK, TEK, MEB…)
*Küçük harfli kısaltmalarda tam tersi bir durum geçerlidir. Bunlara gelen ek kısaltmanın açılımına göre gelir. (kg’dan, kg’ın, g’ın, g’dan)
20- “-de” yi cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamı bozulmuyorsa ya da “-de” ekinin yerine “dahi, bile, üstelik” sözcükleri getirilebiliyorsa bu “de” bağlaçtır ve ayrı yazılır. Ayrı yazılan “de” ler “-te,-ta” olmaz ve özel isimlere geldiklerinde kesme işaretiyle ayrılmaz. (Soruları o da bildi.) (Buraya Ahmet de gelecek.) (Bildiği yolda ilerliyor.)
21- Akrabalık adları küçükle başlar; yalnız bu akrabalık adı lakaplaşırsa (ismin önüne gelip) büyükle başlar. (…Osman dayım…, …Dayı Mustafa…)
22- “-ıyor” lu daralmalar (zıplıyor, anlıyor…) ve “diyen, yiyen, niye” sözcüklerindeki daralmalar hariç diğer daralmalar yani konuşmadaki daralmalar (anlıyan, dinliyen gibi) yazıya geçirilmez.
23- *Paralar bitişik yazılır, sayılar ayrı yazılır. (ikibinbeşyüzTL, iki bin beş yüz ton kömür) *Üleştirme (paylaştırma) sayı sıfatları yazıyla yazılır. (2’şer yanlış, ikişer doğru)
24- Mahalle, meydan, sokak, antlaşma adlarının yazımında nitelik bildiren kısmın yani adının bulunduğu kısımla birlikte mahallenin “M” si, antlaşmanın “A” sı da büyükle başlar.(“…Halıkent Mahallesi’nde…” “…Sevr Antlaşması…” “…Adnan Menderes Bulvarı..”)
25- Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır.(-e bilmek, -e durmak, -e kalmak, -e gelmek, -i vermek, -e yazmak) (gidebildik, düşeyazdım, bakadur…)
26- “hane” bir sözcükle birleştiğinde ilk sözcüğün son harfi ünlüyle (a,e) bitiyorsa hanedeki “h” sesi kullanılmaz. (dershane, hapishane, ameliyathane, eczane, pastane, postane…)
27- “-ki”nin yazımında bu eki alan sözcük anlamlı olarak “-ler” alabilirse (KİLER J MARKET) o “-ki” eki sözcüğe bitişik yazılır. (Sözcüğün anlamlı olması önemli, cümlenin anlamlı olması önemli değil.)
(“Dışardaki adam seni sordu.” “Sizinki yine ortalıklarda yok.” “Söyle ki yanlışımızı bilelim.”) İSTİSNA: S-------O--------M---------B----(a)------H--------Ç--------E---------M
sanki oysaki mademki belki halbuki çünkü eğerki meğerki
28- “şey” sözcüğü her zaman ayrı yazılır. (bir şey, her şey, çok şey, herhangi bir şey, pek çok şey)
29- Edebiyatlar küçükle başlar; ama işin içine dönem sözcüğü girerse büyükle başlar.Gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. (“…halk edebiyatı…” “…divan edebiyatına…”) (“…Halk Edebiyatı Dönemi…” “…Divan Edebiyatı Döneminde…”)
30- Tarihi çağ, devir ve dönemler büyükle başlar. Gelen ek kesme işaretiyle ayrılmaz. (“…Orta Çağ…” “…Yakın Çağa…” “…Tanzimat Dönemi…” “…Lale Devri…” “…Kadir Gecesine…”)
İSTİSNA: “…antik çağ…” söz grubu genelde mecaz anlamda kullanıldığı için küçükle başlar.
31- Özel adla birlikte kullanılan tür adları küçükle başlar. (“…Van kedisi…” “…Adana kebabı…” “Maraş dondurmasına…”)
32- *Saatler tek noktalı gösterilir. (20.30 - 16.10) *15.00’da yanlıştır; çünkü iki sıfır herhangi bir zaman bildirmez. 15.00’te doğrudur. HAZIRLAYAN: MEHMET BİLGİÇ
Harika , sonsuz teşekkürler
YanıtlaSilEfsane notlar olmuş
YanıtlaSil